KUJTIME NGA ESKURSIONI NË LIBI

KUJTIME NGA ESKURSIONI NË LIBI

(Udhëpërshkrim nga Libia)

Ditë më parë jam kthyer nga ekskursioni në Shqipëri për të cilin edhe shkrova një udhëpërshkrim për vizitën e bërë atje, kjo më përkujtoi ekskursionin që bëmë Libisë në gusht të vitit 1991dhe më inspiroi që të shkruaj edhe një udhëpërshkrim nga Libia me një vonesë goxha të duhur.
Me ftesë të një organizate rinore të Libisë( tani nuk më kujtohet emri pasi kanë kaluar plot 16 vite nga ekskursioni) kemi qenë mysafir të tyre plot 15 ditë, dhe kemi kaluar çaste të paharruara që do ti mbajë përherë në kujtim. Ishte viti 1991, koha kur ra komunizmi dhe ishte faza e tranzicionit, kalimi nga sistemi i atëhershëm socialist në sistemin e ri kapitalist, poashtu edhe fillimi i shpërbërjes së ish Jugosllavisë së atëhershme. Në atë kohë ende komunikonim lirshëm me vëllezërit tonë boshnjak në BeH dhe se lidhjet i kishim të shkëlqyera përherë. Vëllai im nga Sarajeva Amiri më telefonoi dhe më ftoi që nëse ke dëshirë dhe kohë të vish me neve në Libi, në një ekskursion 15 ditor të një grupi prej 50 vetash të rinj e të reja boshnjake, me ç’rast unë e pranova me gjithë dëshirë. Ia dërgova pasaportën me autobus për në Sarajevë për rregullimin e vizës. Pas përfundimit të procedurës së vizës u nisa prej Prizrenit për në Sarajevë me autobus,me ç’rast iu bashkëngjita grupit prej 50 të rinjve dhe të rejave boshnjak, ndërsa nga Kosova isha vetëm unë, prej Bosnjës fluturuam me aeroplan nëpërmes Beogradit për në Tripoli Atje arritëm kah ora 3 e mëngjesit, ishte jashtëzakonisht e nxehtë, muaji gusht, temperaturat tejet të larta, mbi 45 shkallë celsius, për neve kjo ishte jashtëzakonisht e papërballueshme, por ditë më ditë u aklimatizuam me këtë nxehtësi tropikale. U vendosëm në një pushimore të ndërtuar enkas për të rinj që ishte nja dy ore udhëtim me autobus nga Tripoli buzë bregdetit mesdhetar. Në atë pushimore në atë kohë qenë të vendosur të rinj dhe të rejat nga 22 shtetet arabe të cilët kishin në përfundim të sipër”Takimet e të rinjve arab” që u organizonin çdo 2 vjet me rrallë në një prej shteteve arabe. Neve na u dha rasti pa planifikim që dy ditë të kalojmë bashkërisht më të rinj dhe të rejat arab, me ç’rast neve shfrytëzuam rastin, bashkëbiseduam dhe u njohën për së afërmi me brengat dhe vështrimet e tyre rinore. Itirenarin e ekskursionit e kishim të përcaktuar në hollësi të plotë, ashtu që çdo ditë e realizonim vizitën sipas planit të paraparë. Pas dy ditësh të kaluara me të rinj e të rejat arab, u përshëndetëm me të dhe asistuam në programin solemn të përfundimit të takimeve të tyre.
Pushimorja ku ishim vendosur ne me të vërtetë ishte aq e përsosur, i kishim të gjitha mundësit që një i riu mund të paramendojë, përveç fjetjes dhe ushqimit të rregullt e me bollëk, i kishim në dispozicion terrenet sportive për futboll, basketboll, volejboll, tenis, biliar e kështu me rrallë, të cilin i shfrytëzonim çdo kush sipas dëshirës në të cilin kishte aftësi apo interesim përkatës. Namazet i kryenim në mesxhidin enkas të ndërtuar në mes pushimores, dhe i cili nga të gjitha anët ishte i hapur dhe se vetëm i mbuluar me kashtë për të bërë hije prej diellit të nxehtë. Aty i kryenim të pesë kohët e namazit rregullisht plot 15 ditë sa qëndruam në ekskursionin. Xhumatë sa ishim në Libi, njërën e falën në një xhami të Tripolit, ndërsa tjetrën në një xhami të Bengazit të gjithë bashkërisht. Njashtu edhe vajzat boshnjake që ishin, rregullisht i falnin namazet e tyre ditore së bashku me neve në mesxhidin në mes pushimores.
Gjatë kohës sa ishim, kemi pas ligjërata të ndryshme për njohjen e sistemit qeverisës të Libisë nga nikoqirët, si dhe kulturës, historisë traditës dhe fesë islame. Pas ligjëratave zhvillonim debate, pyetje dhe përgjigje lidhur me temën në fjalë. Një karakteristikë e veçantë ishte se mund të thuaj me plot gojë se i njëjti sistem vetëqeverisës që ishte në Jugosllavi, kolonel Gadafi e kishte kopjua në përgjithësi, duke aplikuar sistemin e pushtetit të masave popullore në përgjithësi. E kjo me siguri nga përvoja dhe koha e studimeve të kaluara në akademinë ushtarake në Jugosllavi. Kujdes të jashtëzakonshë m i ka kushtuar sistemit arsimor dhe shëndetësor dhe se çdokush që ka pas interesim dhe vullnet ka mundur të arsimohet dhe të pasurohet me shkencat e ndryshme të studimeve në përgjithësi. I ka dhënë rëndësi edhe zhvillimit dhe ndërtimit të agrobiznesit, përveç burimeve nëntokësore të naftës që i posedon. Me të vërtetë qe një kopje e sistemit vetëqeverisë së atëhershëm në ish Jugosllavi që ka sunduar në atë kohë. Por gjatë debateve që i zhvillonim, ne i kundërshtonim ligjëruesit libian, duke iu përkujtuar se ne kemi jetuar një kohë të gjatë, dhe se nuk ishim të kënaqur sidomos në aspektin fetar që me të vërtetë ka qenë i kufizuar dhe i kontrolluar nga pushteti i atëhershëm. Ne këto i thoshim haptas, pasi që te ne veç kishte rënë sistemi socialist vetëqeverisës .Ata shprehnin habi dhe nuk mundin ti kuptojnë këto gjëra. E te ne në atë kohë veç sa ka nisë shpërbërja e ish Jugosllavisë, dhe se ne i tregonim për rrezikun që na kanosej si boshnjakëve ashtu edhe neve shqiptarëve nga programi nacionalist hegjemonist serbomadh që veç kishte nisur të vepruari në praktikë.. Po neve sa ishim në Libi, në atë kohë shpërtheu lufta në Kroaci, dhe se këtë të nesërmen e pritke me rrallë edhe Bosnjën edhe Kosovën, dhe e cila parandjenjë edhe ndodhi me të vërtetë. Është shumë indikativë se edhe gjatë zhvillimit të luftës në Bosnjë, por edhe në Kosovë, nga sistemi i pushtetit të masave në Libi, nuk ka pas ndonjë reagim apo apel lidhur me këtë, po thuajse mbizotëroi një heshtje e përmbajtur gjatë gjithë kohës.. Por edhe gjatë bisedimeve që i zhvillonim së bashku me boshnjakët edhe ata nuk besonin se do të ketë ndonjë luftë e përgjakshme në BeH, por jetonin me shpresë se kjo disi do të rregullohet në mënyrë diplomatike apo me marrëveshje me serbët, edhe pse lufta sapo kishte filluar në Kroaci, njashtu sikurse te ne në Kosovë që dominonte politika pacifiste e Ibrahim Rugovës.
Vizituam shumë fakultete të universiteteve libiane, dhe me të vërtetë mbetëm të mallëngjyer se sa kujdes i kushtonin procesit mësimor dhe objekteve dhe hapësirave të bollshme që kishin studentët në dispozicion. Posaçërisht na la përshtypje të veçantë fakulteti i mjekësisë i cili me të vërtet ishte diç i jashtëzakonshë m. Njashtu vizituam disa shkolla të mesme profesionale dhe gjimnaze dhe se morëm pjesë në një manifestim të kremtimit të ditës së shkollës së njërës prej tyre. Enkas kishin përgatitur një revistë solemne në një stadion futbollistik, me ç’rast mbetëm të ngazëllyer me programin e tyre të përgatitur.
Një mbresë të posaçshëm na la në kujtim vizita muzeut kombëtar ku nga ciceroni i muzeut u njoftuam me tërë historinë e Libisë që nga periudha romake e gjer në ditët e atëhershme. Një veçori të paharruar ke figura e trimit legjendar Omer el Muhtar dhe lufta dhe rezistenca e tij e pandërprerë kundër okupimit italian gjer në varjen e tij, ishin të ruajtur me kujdes në muzeun kombëtar edhe disa raritete të tija personale. Gjatë shëtitjes së shumtë vendbanimeve libiane na ra në sy shumë, gërmadha, lokacione dhe amfiteatro nga koha e periudhës romake. Vizituam edhe rezidencën e udhëheqësit të revolucionit të shtatorit, siç e kishin qejf ta quanin libianët, të bombarduar në vitin 1986 në kohën e presidentit amerikan Ronald Regan, me ç’rast e pamë edhe dhomën e fjetjes ku kishte ra predha, në të njëjtin gjendje ishte ruajtur sikurse në rastin e bombardimit i tërë kompleksi të cilin e vizituam. Përveç tjerash vizituam edhe një plantacion të mollëve, ku për së afërmi u njoftuam me prodhimet vendore dhe sistemin e ujitjes të cilin me qindra kilometra e kishin ndërtuar ujësjellësin nga shkretëtira e largët për vaditjen dhe kultivimin e tokës pjellore.
Bregdeti libian me të vërtet ishte i bukur dhe mahnitës, sidomos brigjet e Mesdheut kishin një shkëlqim të veçantë gjatë kohës së perëndimit të diellit. Çdo ditë sa gjendeshim në pushimore e shfrytëzonim kohën e lirë për larje dhe not në detin e bukur dhe të kaltër të Mesdheut. Sa për ilustrim nga ekskursioni në Libi më ka mbetur edhe mësimi i notit që gjer atëherë nuk e kam ditur. Një vëlla boshnjak i cili ishte profesional në notim dhe kishte një njohuri të veçantë të mësimit të notimit, dhe se vetëm dy ditë kanë qenë të mjaftueshme për të për të më mësuar notin. Ne meshkujt laheshim dhe notonim në një pjesë të veçantë të pushimores, ndërsa femrat boshnjake që ishin me ne, larg neve në një pjesë tjetër të caktuar enkas për ta.
Pasi që shumica në atë kohë ishim të rinj, kryesisht nxënës, studentë dhe ata që sapo kishin kryer fakultete, nuk mundim të anashkalojmë edhe bisedat për dashuri dhe simpati ndaj gjinisë së kundërt në atë moshë rinore të tonën . Në mesin e femrave boshnjake ishte njëra që me të vërtet dallohej, ishte si princezë e 1001 netëve, me të vërtetë veç Allahu di të krijojë dhe të përsosë në formën më të bukur krijesat e tij, ajo ishte bionde me sy të kaltër dhe me një bukuri magjepse që na trazonte ndjenjat tona rinore si dhe zemrat tona të përvluara.. Nuk mundem të mos e përmend edhe një rast, që ajo biondja në bashkëveprim me shoqet e saja, apo ishte pjesë e strategjisë së saj, në njërin prej ditëve sa ishim duke u larë dhe rrezit, kaloi në taborin tonë mashkullor, “për të na vizituar apo për të na provokuar”, nuk mund të paramendojë se çfarë qëllimi ka pas, vetë prezenca dhe defilimi i saj tek ne, sikurse të kishte ardhur një hyri nga xheneti, shkaktoi “një tërmet të vërtete” që na rrëzoi për zall të gjithë neve që ishim në atë moment të pranishëm, dhe na shqetësoi zemrat tona rinore me elegancën dhe bukurin mahnitëse që posedonte. Ashtu si erdhi pa zë dhe pas defilimit të shkurtër të saj u kthye pa zë në taborin e vet femëror, duke na lënë të gjithë neve gojëhapur dhe me ndjenja të trazuara rinore. Ne të rinj që ishim në atë kohë, si të gjithë meshkujt tjerë, normal nuk ishim engjëjt, por njerëz natyral që bukuria femërore është mahnitëse dhe pika e dobët ku meshkujt bien në gracke. Por edhe në një thënje profetike të pejgamberit tonë të dashur Muhamed a.s., një prej faktorëve te cilësisë së femrës për martesë është edhe bukuria e saj. E kaluara e harruara, thotë një fjalë e urtë popullore.
Netët ishin posaçërisht të bukura dhe të freskëta, që i shfrytëzonim për aktivitete sportive. Në njërën prej netëve organizuam një ndeshje futbolli në stadium, por prej zalli, në mes përfaqësuesve të BeH si dhe atyre të rinjve arab libian. Unë pasi që isha shqiptar nga Kosova nuk kisha të drejtë të luaj, por më caktuan si trajner të tyre, por unë dorën në zemër ngatë boshnjakëve në futboll nuk kisha çka për të kërkuar, se me të vërtet boshnjakët e luanin futbollin shkëlqyeshëm, dhe i deklasuan nikoqirët me rezultat 6 me 3 në favor te të përzgjedhurve boshnjak.
Shpejt kaluam 15 ditë dhe erdhi çasti i përfundimit të ekskursionit dhe dita e kthimit tonë me aeroplan për në Sarajeve, e më pas vazhdova rrugën për në Kosovë me autobus. Një gjë që kur nuk mund të harrojë është mikpritja dhe afërsia vëllazërore e të rinjve arab libian gjatë gjithë kohës sa ishim prezent dhe se kinse ishim njohur ku me ditë sa kohë më parë.
Tani në kohën kur jam duke shkruar këtë udhëpërshkrim pas 16 vite, nga numri i atyre boshnjakëve dhe boshnjakeve që ishin, prej tyre ka që kanë ra dëshmor për vatanin e vet, që janë vrarë e masakruar, që kanë humbur gjymtyrët e tyre, që kanë qenë të përndjekur e të përqendruar në kampet e përqendrimit dhe se sa herë më kujtohen bëjë dua dhe lexoj elham për shpirtat e tyre, me dëshirë dhe kërkesë që Allahu i madhëruar t’i shpërblejë me xhenetin firdevs. Vëllau im Amiri nga Sarajeva gjatë gjithë kohës së rrethimit të mbi 1000 ditëve të Sarajevës, ka kaluar në Sarajevë herë me pushkë në dore, herë në detyra tjera të furnizimit të popullatës me ndihma emergjente, dhe se sot e kësaj dite është gjallë, jeton në Sarajevë me të cilin rregullisht mbaj kontaktet tona të kahershme.
Do ta përmbyll këtë udhëpërshkrim me fjalët e boshnjakut me të cilin kaluam çaste të paharruara në ekskursion në Libi, “ po lufton i vetmi në mes neve boshnjakëve për Shqipërinë tënde(nuk thoshte për Kosovë, se ju shqiptar veç shtirreni, se ëndrra dhe dëshira e juaj e vetme është Shqipëria etnike) sikurse ne 50 boshnjakë që po luftojmë për Bosnjën tonë”.




Faik MIFTARI
12.05.2007